Không nên kéo dài những “xác chết biết đi”, cứ nuôi những cái đó rồi rốt cục tài nguyên và tài lực sẽ bị thui chột dần. Theo tôi, phải mạnh dạn cho những tập đoàn, công ty không làm được việc chết.
tư Viasa tại Hong Kong và Thượng Hải – cho biết đầu tư đa ngành chẳng khác nào
cho người bệnh ở cùng với người khỏe để thành dịch bệnh nguy hiểm.
– Nhiều tập đoàn, doanh nghiệp lớn của Việt Nam đang rơi vào
thua lỗ nặng nề sau cơn say đầu tư trái ngành. Ông nhìn nhận bài học này như thế
nào?
– Đó là căn bệnh của lòng tham và sự hoang tưởng. Khi thành
công trong một vài lĩnh vực, con người thường có hoang tưởng là có thể thành
công trong nhiều lĩnh vực. Không riêng gì các nhà kinh doanh Việt Nam mà phần lớn
trên thế giới hay bị bệnh này. Thành ra tôi không ngạc nhiên. Khi có tiền trong
tay và có một vài thành công ban đầu thì họ nghĩ như vậy.
– Ông cho rằng đâu là động cơ thực sự khiến các doanh nghiệp
lao vào đầu tư trái ngành dù họ không có năng lực quản trị cốt lõi?
– Ngoài yếu tố lòng tham, sĩ diện, còn do tư duy làm ăn chộp
giật, manh mún. Họ nghĩ rằng cái này là tốt nhưng thực tình là cái hại cho họ.
Nhưng cũng không trách được vì trong một cơ chế như hiện nay, phần lớn dựa trên
quan hệ thay vì mồ hôi nước mắt của sáng tạo, của sự vận hành. Từ một vài quan
hệ có thể đem đến cả triệu USD. Họ dám lao vào lĩnh vực trái ngành vì nhìn vào
ngắn hạn, thấy có mối quan hệ nọ kia và cứ thế đầu tư.
Thông tin về thị trường rất kém, họ không cần biết nhiều lắm
về khách hàng. Họ nghĩ có quan hệ là sẽ thắng được đối thủ. Nhiều người đầu tư
theo đám đông, bầy đàn. Khi thấy vài người kiếm được tiền trong chứng khoán thì
nhà nhà lên sàn chơi. Nhưng khi chứng khoán đi xuống, lại thấy nhiều người kiếm
bộn từ địa ốc thì lại ào ào đổ vào bất động sản…
Tiến sĩ Alan Phan là doanh nhân với 43 năm kinh nghiệm tại Mỹ
và Trung Quốc. Ông là Việt kiều đầu tiên đưa công ty tư nhân của mình lên niêm
yết sàn chứng khoán Mỹ (1987) – Công ty Hartcourt đạt thị giá 670 triệu đôla
vào năm 1999.
Ông cũng là doanh nhân đầu tiên đưa giao dịch chứng khoán và
giáo dục từ xa qua mạng Internet tại Trung Quốc (1997). Hiện ông đang là Chủ tịch
Quỹ đầu tư Viasa Fund tại Hồng Kong và Thượng Hải.
– Nhưng đầu tư đa ngành cũng phải có những lợi thế nhất định
chứ?
– Tôi không thấy có lợi thế nào. Một anh chuyên làm thực phẩm
mà đòi mở trường đại học, anh làm khoáng sản lại đi mở khách sạn… Người nước
ngoài họ nghe những câu chuyện này thấy rất buồn cười, khôi hài bởi có biết gì
đâu mà làm.
Đầu tư đa ngành kiểu này giống như nhét thằng bệnh vào ở
cùng thằng khỏe, để cho thằng khỏe lây bệnh theo. Con bệnh không thể vì ở với
người khỏe mà hết bệnh được. Lấy tiền của thằng mạnh đem chia cho thằng yếu thì
cũng sẽ yếu thôi. Nếu doanh nghiệp đã tốt thì nên đầu tư để khuếch trương lĩnh
vực kinh doanh cốt lõi thay vì đi nuôi nhiều công ty con yếu. Nguyên tắc kinh
doanh căn bản là không ném đồng tiền tốt vào cùng với những đồng tiền xấu.
– Nhiều doanh nghiệp lớn, có tiềm lực đã phát triển lĩnh vực
cốt lõi của mình ở một mức nhất định nhưng muốn đầu tư thêm vào các ngành phụ
trợ, bổ sung cho lĩnh vực chính. Vậy ông có lời khuyên gì cho họ?
– Có 2 cách để khuếch trương, một là theo chiều ngang – đa
ngành, cái này tôi hoàn toàn không ủng hộ. Hai là theo chiều dọc, tức là vừa sản
xuất vừa muốn nắm luôn cả nguyên liệu vật liệu đầu vào, tiêu thụ, thị trường,
cách này tôi ủng hộ. Tùy vào chiến lược của mỗi công ty nên lựa chọn các phương
thức khác nhau. Nhưng nếu nguồn nguyên liệu công ty bạn nhập có nhiều đối thủ
tham gia cạnh tranh cùng cung cấp thì không cần phải lo lắng vì giá cả sẽ tốt.
Như vậy, không nên gia nhập thêm thị trường này. Ngược lại, nếu công ty phải phụ
thuộc quá nhiều vào một hoặc hai đơn vị độc quyền thì nên mở rộng đầu tư để nắm
cả khâu nguyên liệu, tiêu thụ cho chắc ăn.
– Nhưng có người nói không nên bỏ quá nhiều quả trứng vào một
giỏ đầu tư. Vậy với những người muốn đa dạng hóa danh mục đầu tư thì nên làm
như thế nào, thưa ông?
– Lời khuyên của tôi là đầu tư thì nên đầu tư nhiều ngành,
nhiều rổ nhưng đó là dưới góc độ cá nhân, còn làm quản lý thì nên quản lý một
ngành. Ngành nào thích hợp nhất, làm giỏi nhất thì chăm chú vào làm thay vì chạy
lăng xăng nhiều ngành.
– Nhiều ý kiến cho rằng, trình độ chuyên nghiệp theo từng
lĩnh tại Việt Nam chưa cao nên điều kiện gia nhập ngành dễ. Vì thế, khi chưa kịp
chuyên nghiệp thì các doanh nghiệp đã bị cạnh tranh sứt đầu mẻ trán. Ông nghĩ
sao?
– Đương nhiên. Khi rào cản thấp thì nhiều người chạy vào. Cứ
nhìn thử ở Việt Nam, tôi thấy doanh nghiệp nhiều nhất là tiệm cà phê, ai cũng
làm cà phê. Bởi điều kiện để kinh doanh trong lĩnh vực này không khó.
– Một thời gian, nhiều doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh vật
liệu xây dựng đã dùng vốn ngắn hạn để đầu tư bất động sản vì họ nghĩ rằng sẽ tạo
đầu ra cho các sản phẩm vật liệu của mình. Ông nghĩ sao về cách quản trị dòng
tiền này?
– Không riêng gì trong bất động sản. Phần lớn doanh nghiệp
Việt Nam đi vay ngắn hạn đầu tư dài hạn nên luôn gặp vấn đề. Người Việt Nam
cũng như Trung Quốc vẫn có tư duy thâm căn cố đế là coi trọng bất động sản. Đối
với họ, tấc đất là tấc vàng nên bất động sản luôn được định giá cao. Nhưng
trong thế giới hiện đại thì mọi việc nó khác rồi. Nhà cửa, chỗ ở chỉ là một nhu
cầu bình thường thôi. Cũng nhiều công tử, thiếu gia đại gia ở Hà Nội có dịp
sang New York, Singapore thì họ đã thấy ngôi nhà không còn nghĩa lý gì.
– Trên thế giới, cổ phiếu của những công ty đa ngành được ưa
chuộng thế nào thưa ông?
– Ở Mỹ gần như không còn công ty đa ngành nào. Còn ở thị trường
Á Châu thì vẫn còn nhưng dần dần sẽ lụi bại bởi khó quản lý nổi.
– Vậy với trường hợp của Việt Nam, các công ty đầu tư đa
ngành nên tiếp tục đầu tư trái ngành hay thoái vốn?
– Không nên kéo dài những “xác chết biết đi”, cứ
nuôi những cái đó rồi rốt cục tài nguyên và tài lực sẽ bị thui chột dần. Theo
tôi, phải mạnh dạn cho những tập đoàn, công ty không làm được việc chết.
Theo Thanh Thanh Lan
VnExpress
